SOL
YÖNELİMLER
İTTİFAKLAR
TARTIŞMALAR
BirGün GAZETESİ
12 MAYIS 200 8
Hakan Tahmaz- Önder İşleyen
SDP GENEL BAŞKANI FİLİZ KOÇALİ:
Çatı Partisi bir tür konfederal örgüt
“Çatı partisi’nden yer alan kimileri de yapılacak ilk seçimlerde, önlerine koydukları amaca ulaşmayı yeterli sayabilirler. Çatı partisi içinde daha uzun erimli mücadeleler için bileşenlere, bir seçim işbirliği önerebilirler. Bizimle bilirli bir merhaleye kadar yürüyebilirler. Parti seçime dönük değil.”
Soldaki arayış ve tartışmaların odak konusu olan çatı partisi önerisinin ne olduğunu önerinin isim “babası” sayılan SDP genel Başkanı Filiz Koçali ile görüştük. Bu öneriye ilişkin en net yaklaşıma sahip SDP, Çatı Partisini Kürt hareketiyle sosyalistlerin buluşma zemini, ortaklık zemini olarak tanımlamaktadır. SDP başkanı aslında Çatı Partisi konusunda azımsanmayacak bir kesimin meral ettiği noktalara ilişkin partisinin tutumunu Birgün okurlarıyla paylaştı.
<<Solun hali pür melali ortada bu durumu nasıl aşabilir?
Solun seçimlerde yaşadığı başarısızlığı aşması için, 1980’den bu yana yapılan her iki seçim arasında sokakta, grevlerde, direnişlerde, örgütlenmede, kitleler arasında çalışmada, birlik oluşturmada, ittifaklar kurmakta uğradığı başarısızlıkları aşması gerekir. Sosyalistlerin geleneklerinde “önce seçim başarısı, sonra sokak başarısı” diye bir yöntem yok…Tarihte devrimcilikten parlamentarizme doğru gerilemelere pek çok kere tanık olduk. Ama ben, parlamentarizmden devrimciliğe doğru bir gelişmeden söz edildiğini hiç duymadım. O nedenle karşı karşıya olduğumuz temel sorun seçimlerdeki başarısızlık değil. Sokaktaki, örgütlenmedeki, birlik ve stratejik ittifakları oluşturmaktaki başarısızlığımızdır. Aşılması gereken bu. Tabii bu söylediklerim “Türk solu” için geçerli. DTP, bütün baskılara, zorluklara rağmen Parlamento’da bir grup kurma başarısı elde etti.
<<Çatı Partisini nasıl tanımlıyorsunuz?
Çatı Partisi kavramı, 2002 yılında SDP’yi kuranlar tarafından ortaya atıldı. O sırada Kürt özgürlük hareketinin saflarında bir eğilim “Türkiyelileşme” kavramını, “ortak parti” hedefiyle bağlamıştı. Biz hem sosyalistlerin kendi bağımsız partilerini, hem de Kürt özgürlük hareketinin kendi bağımsız partisini koruması gerektiği sonucuna vardığımız için, “ortak parti” modeli yerine, sosyalist hareketle Kürt özgürlük hareketinin stratejik ittifakı temelinde demokrasi güçlerinin cephesini, seçimlere de katılma imkanını sağlayacak olan “Çatı Partisi” biçiminde kurma modelini ortaya attık. Bugün realize edilme aşamasına gelen Çatı Partisi’nin tarihsel arka planı özetle böyle.
<<Çatı partisinde yer alan parti ve siyasi çevrelerin önceki partileriyle ile ilişkisini, hukukunu nasıl öneriyorusunuz?
Çatı Partisi modelinde, kafaları bulandıracak, ona katılacakların varlıklarını şüpheye düşürecek olan hiç bir karışıklık yok. Bu tümüyle aynı olmasa bile bir tür konfederal örgüt modeli. Tıpkı sendikalarımızın örgütlenme modeli gibi. Nasıl ki bir Yol-İş sendikası Türk-İş çatısı altına girdiğinde kendi örgütsel yapısını dağıtmıyorsa, kendi sendikal programından vazgeçmiyorsa, kendi üyelerini tasfiye etmiyorsa ve kendi faaliyetini sona erdirmiyorsa, Çatı Partisi’nde yer alacak olan güçler de tüzel kişiliklerini koruyacaklar.
Çatı Partisi’nin hukuku çoğulculuk, eşitlik, dayanışma, eylemde birlik, tartışmada ikna ve hoşgörü, karar almada mutabakat, ayrı eylem özgürlüğü, kadınlara pozitif ayrımcılık, partilerin, sendikal ve mesleki örgütlerin birbirlerinin iç işlerine karışmaması, partisiz aydınların toplamına özel statü gibi, bizlerin BSP ve ÖDP deneyleri esnasında geliştirdiğimiz, Kürt özgürlük hareketinin muazzam kitlesel hareketi içinde yeni boyutlar kazanan ilkelere dayanmalı.
<<Bunun politik özneleri, toplumsal güçleri kimlerdir? Bu nasıl inşaa edilecektir?
Biz Çatı Partisi’ni demokrasi güçlerinin en geniş cephe partisi olarak anlıyoruz. Çatı Partisi’nde birleşecek olan güçlerin her biri, bu birliği kendi amaçlarına en uygun biçimde yorumlamakta elbette özgürdür. Örneğin biz, Çatı Partisi’ne bugün için en geniş demokrasi güçleriyle birlikte askeri vesayet rejimine ve Kürt sorununda çözümsüzlüğe son verme, gelecekte ise demokratik, devrimci, toplumsal değişim yolu ile ve Kürt özgürlük hareketiyle birlikte sosyalizme yönelme programımızla katılmak istiyoruz. Bu bizim anlayışımız. Yani Çatı Partisi bizim bu anlayışımızı benimsemek zorunda değil. Ama Çatı Partisi bizim bu anlayışımıza “kapalı” bir parti olmamalı.
Örneğin Çatı Partisi’ne Türkiye’nin demokratikleşmesini AB üyeliğinde gören çevreler de katılabilmelidir. Yani Çatı Partisi AB hedefini programına almamalı, ama aynı zamanda nasıl sosyalizme kapalı olmayacaksa, AB hedefine de kapalı olmamalı.Şunu da ifade etmek gerekir: Çatı Partisi ırkçılık, faşizm, militarizm gibi halk düşmanı akımlara kapılarını elbette kapamalı, ama bunların dışında kendine özgü bir “dünya görüşü” ya da “ideoloji” dayatarak, farklı dünya görüşlerine, ideolojilere, inançlara ve inançsızlığa yasak koymamalıdır.
Bu açıdan Çatı Partisi’nde bugünkü militarist, vesayetçi rejime, onun dayattığı bürokratik laikliğe karşı olan, Türkiye’nin demokratikleşmesini savunan, hatta bir tür islami sosyalizme yönelen, ama insanın gerçek kurtuluşunu ölümden sonraki yaşamda arayan islami akımlar da yer alabilmelidir. Kısaca, Çatı Partisi öyle bir parti olmalıdır ki, her somut tarihsel koşulda onun kitle tabanı sürekli genişleyip, güçlensin, buna karşılık, onun saflarında yer alan politik güçler, gönüllülük temelinde, Çatı Partisi’yle ilişkilerini her aşamada yeniden tanımlasın. Örneğin biz, eğer mümkün olursa, Çatı Partisi’yle onun zaten emekçilerden oluşan tabanının kendi deneyleriyle devrimin zorunluğunu kavraması temelinde sosyalizme kadar gitmeyi isteriz. Bazıları askeri vesayete ve Kürt sorununda çözümsüzlüğe son verilmesini kendi AB hedeflerine ulaşmak bakımından yeterli sayacaklardır.
<<Seçim Partisi veya ittifak partisi mi öneriyorsunuz?
Çatı Partisi’nde yer alan kimileri de yapılacak ilk seçimlerde, önlerine koydukları amaca ulaşmayı yeterli sayabilirler. Çatı Partisi içinde daha uzun erimli mücadeleler için birleşenlere, bir seçim işbirliği önerebilirler. Eğer bu işbirliği makul bir işbirliği ise, Çatı Partisi bunu onaylar ve bu çevreler de, bizimle askeri vesayete ve Kürt sorununda çözümsüzlüğe son verene ve gelecekte de sosyalizme kadar yürümek yerine, seçimlere kadar yürümüş olurlar. Bize göre Çatı Partisi elbette kendisini bir “seçim partisi” olarak tanımlayamaz, ama kapılarını da Çatı Partisi’ni kendi açısından yalnızca bir “Seçim Partisi” olarak kabullenenlere tümüyle kapamamalı. Biz, bizimle ve Kürt özgürlük hareketiyle birlikte sosyalizme kadar yürümek isteyenlerle stratejik ittfakı Çatı Partisi’nde kurmaya çalışacağız. Aynı zamanda bizimle yalnızca seçimden seçime yürümek isteyenlerle de, onlarla parlamentarizm anlamında “seçim pazarlıklarına girmeksizin”, SDP olarak yürümeye çalışacağız.
Yani Çatı Partisi’ni trene benzetirsek, trendekilerin bazıları son istasyona kadar bilet almışlardır, bazıları demokrasi istasyonunda inip AB trenine aktarma yapabilir, bazıları da ilk seçim istasyonunda trenden inebilir…Ama birisi çıkıp, “efendim, benim gideceğim istasyon seçim istasyonu, oraya kadar koskocaman bir trenle gitmek lüks olur, gelin tren yerine kağnıya binelim” derse, sanırım biz bunu kabul etmeyeceğiz.
<<Bir çalışma takvimi ve planı oluşturuldu mu, ya da böyle bir öneri var mı?
Çalışma takvimi ve planı özetle şudur: En kısa zaman, en yüksek hız…Türkiye rutubetli bir havaya sahip. Deney gösteriyor ki, ortaya atılan her öneri Türkiye’nin rutubetli havasında büyük bir hızla çürüyor… Eğer çalışma takviminde ve planında “en kısa zaman ve en yüksek hız” ilkesiyle hareket edilmezse, Çatı Partisi çabaları da tahminlerin çok ötesinde bir hızla çürüyecektir.
<<Kamuoyuna EMEP, DTP, ÖDP ve partinizin ortak çalışması olarak yansıya bu çalışmada sözünü ettiğimiz partiler hangi ortak noktalarda buluşuyor?
EMEP, ÖDP, DTP ve SDP arasındaki ortak noktalar, ayrılık noktalarıyla kıyaslanmaz şekilde fazla. Bütün bu partiler, birbirlerinden kimi farklılıklara karşın gelecekte sosyalizmi amaçlıyor.
Gerçi bazı sosyalistler, Kürt özgürlük hareketini “milliyetçi”likle suçluyor ve onu sosyalizme uzak sayabiliyor. Biz ise programında “bir gram” sosyalizm olan bir parti eğer milyonlarca yoksul insana ve onun devrimci eylemine dayanıyorsa, programında “bir ton” sosyalizm olan partiye kıyasla sosyalizme daha yakındır diye düşünüyoruz. Kaldı ki, Kürt özgürlük hareketi burada adı geçen diğer partiler gibi, aynı kökten, devrimci sosyalizm geleneğinden geliyor.
Söz konusu partiler, bugünün Türkiyesi’nde değişik kavramlarla da olsa, bize göre, askeri vesayet rejimine ve Kürt sorununda çözümsüzlüğe son verme hedefini minimum ortak program olarak benimseyebilirler.
Böyle bir minimum programatik hedefin diğer hedeflerimizden vazgeçmek anlamına gelmediğini söylemek bile gereksiz. Biz emperyalizme, neoliberalizme, oligarşik iktidara, militarizme karşı mücadele eden partileriz. Sorun şu: Emperyalizme, neoliberalizme, oligarşik iktidara, militarizme karşı kitlelerin mücadelesinin önünü nasıl açabiliriz? Yanıtımız şu: Kitlelerin bu mücadelesinin önünde duran en güçlü iki engeli, yani askeri vesayet ve çözümsüzlük engelini, bütün güçlerimizi Çatı Partisinde birleştirerek aşabiliriz…
<<ÖDP, parti örgütüne bu çalışma içinde en azından şu anda içinde olmadığını duyurdu. Bu bilgiler basında nasıl yer alıyor?
ÖDP’nin şimdilik Çatı Partisi çalışması içinde olmadığı doğru. Ancak ÖDP “çatı” kavramına uzak bir parti değil. Biz 2004 seçimlerinde, bırakalım şimdi düşünülen Çatı Partisi’ni, çoğu yerde SHP çatısı altında ÖDP’yle birlikte seçimlere katılmadık mı? ÖDP’nin şu ana kadar Çatı Partisi ile ilgili tartışmalara doğrudan katılmamış olması ÖDP’nin ilgisizliğinden olmadı diye düşünüyorum. Bizler, yani EMEP, SDP ve DTP Çatı Partisi için harekete geçme konusunda şu son zamana kadar bir hayli geciktik. Ancak şimdi Çatı Partisi önerisini ÖDP de içinde, Çatı Partisi’nde yer alabilecek çevrelerle konuşabilecek kararlılığa ulaştık. Demek istediğim şu: Ortada ÖDP’den ve diğer çevrelerden ayrı bir Çatı Partisi hazırlığı yok. Çatı Partisi için harekete geçelim mi, öneri yapalım mı, yapmayalım mı tartışmasından yeni kurtulduk. O nedenle ÖDP’nin kendi örgütüne “Çatı Partisi hazırlığı içinde olmadığını” duyurması, ÖDP’nin bizimle Çatı Partisi hakkında konuşmayacağı anlamına gelmiyor sanırım. Öyle olduğunu kuvvetle umuyorum. ÖDP’yle konuyu konuşacağız ve asıl hazırlık çalışması da o zaman başlayacak.
<<Önümüzdeki yerel seçimlere sol nasıl yaklaşmalı? Nasıl bir seçim taktiği izlenmeli?
Yerel seçimlerin temel amacı AKP’nin Diyarbakır seferini bozguna uğratmak, onun yerel yönetimlerdeki mevzilerini geriletmek ve DTP’nin Kürt coğrafyasındaki konumlarını koruyup, genişletmesi için gerekli bütün politik adımları atmak, her türlü dayanışmayı örgütlemektir. Bu amaca ulaşamayanlar, yerel seçimlerde tam bir yenilgiye uğramış saymalıdır kendilerini…
Yerel seçimlerin diğer temel amacı, metropollerde, geleceğin sosyalist yerel yönetimcilik hareketinin ilk adımlarını atmak, küçük, büyük bakmaksızın kazanılabilecek il, ilçe, belde belediyeleri için güçlü bir işbirliği ve dayanışma örgütlemektir.
Böylece yerel seçimlerde biz, Kürt coğrafyasında AKP’nin varolan gerçek alternatifini yerel iktidara taşımayı, metropollerde ise AKP’nin henüz varolmayan alternatifini yaratma konusunda ilk adımları atmayı politik hedefler olarak benimsiyoruz. Bu amaçlara ulaşmak için yapılması gerekenler geçen genel seçimlerde ortaya çıkmıştı.
<<Bugüne kadar yapılan seçim ittifaklarının hiç birinde ittifak yapan güçlerin aritmetik toplamına yakın sonuç elde edilemedi. Bunu nasıl izah edilebilir?
Ben, seçim ittifakı yapan güçlerin girdikleri seçimlerde her birinin aritmetik toplamından daha az oy alındığına kuşkuyla bakıyorum. Ancak, Türk soluna, pek çok haklı nedenlerle güvenmeyen Kürt seçmen kitlelerinin, seçime bir ay kala yapılan seçim ittifakıyla kendisine sunulan o Türk solunun adayına oy vermesini beklemek saflık olur. Aynı zamanda kimi sol partilerin tabanındaki milliyetçi etkilerin de Kürt adaylara oy vermeyi engellediğini düşünmek mümkün. Bence seçime bir ay kala aceleyle kotarılan seçim ittifaklarında yaşanan başarısızlıklar, bu ittifakların sıradan parlamentarizme özgü kirli pazarlıklar olarak algılanması, aynı zamanda ittifak yapan güçlerin tabanlarında gerekli benimsetme çabalarına zaman kalmaması büyük bir rol oynamıştır.
Yani ittifak yapmak yanlış olmamış, ittifakı seçime bir ay kala ve yalnızca seçim için yapmış olmak, kitlelerde haklı olarak güven duygusu yaratmamıştır. Kalıcı ittifaklar kurulduğu ve bu ittifaklar Çatı Partisinde örgütlendiği zaman, bu güvensizlik duygusu kırılacak ve ittifak, onu kuranların matematik toplamının çok üstünde sonuçlar alacaktır.
<<AKP, yerel seçimlerde nasıl bir sonuç elde edebilir?
AKP hakkında açılan davanın yerel seçimlerden önce sonuçlanması ihtimal dahilinde. Bize göre AKP’nin anayasa değişikliği yapmak yerine, başını Anayasa Mahkemesinin yedi üyesine uysalca uzatmış olması şu anlama geliyor: AKP liberallerle AB hedefi temelinde ittifaktan vazgeçmiş, devlet partisi olma yoluna girmiştir ve Kürt sorununda çözümsüzlük yanlılarına bütünüyle teslim olmuştur. Böyle olunca, AKP eğer yeni bir atak yapamazsa, liberal çevrelerin, onların etkisindeki kimi demokrat kitlelerin desteğini yerel seçimlerde yitirecektir. Zap seferindeki bozgun ve Newroz gösterileri ise, AKP’nin Kürt coğrafyasında aldığı “emanet” oyları yitirdiğini gözler önüne sermiştir.
<<Yerel seçimler sonrası solu nasıl bir gelecek bekliyor?
Yerel seçimler solunun geleceği bakımından belirleyici bir önem taşımıyor. Temel paradigmaları değiştirmesi beklenmemeli. Türkiye sol güçlerinin ve tüm demokratların önünde duran mutlak ikilem çok açık: Ya Kürt özgürlük hareketi ile birlikte askeri vesayete, Kürt sorununda çözümsüzlüğe, sömürüye, neo liberalizme, militarizme, emperyalizme, erkek egemenliğine, doğal çevre düşmanlığına karşı, ya da bunların tümüyle birlikte Kürt özgürlük hareketine karşı… Türkiye’deki bütün akımlar işte bu mutlak ikilemin etkisi altında saflaşıyorlar.
Bu saflaşmanın zayıf yanı, teorik olarak değil, pratik olarak cephenin bir tarafında esas olarak Kürt özgürlük hareketinin yer alıyor olmasıdır. Pek çok Türk sol çevresi bu durumdan şikayetçi. Bu durumu değiştirmek gerekiyor. Bu da elimizdedir. Çatı Partisi’yle olabilir. Bu gerçekleştiği zaman, AKP’ye karşı alternatif de yaratılmış olacak. Bunun önemi büyüktür. Çünkü bugün örneğin “AKP’yi düşürmek için” atılacak her adım, ortada AKP’nin alternatifi olmadığı için kendiliğinden Ergenekonculuğun, derin devletin, CHP ve MHP’nin değirmenine su taşıyacak.